10 Aralık 2009 Perşembe günü, akşam 19.30 sıralarında patlamanın meydana geldiği Bükköy Madencilik İşletmesi’ne ait kömür ocağı, Bursa’nın Mustafakemalpaşa ilçesine 30 kilometre uzaklıktaki Alpagut Köyü yakınlarında bulunuyor. Yerin 220 metre altında meydana gelen patlamanın ardından, bölgeye çevre il ve ilçelerden çok sayıda ekip, olay yerine gönderilmiş durumda. Kömür madeninde metan gazı sıkışması sonucu meydana gelen grizu patlaması yüzünden 19 madenci yaşamını yitirdi. Patlama sırasında madende 32 işçi çalışıyormuş.
Gelen ekipler, olayın gerçekleştiği noktaya ilerleyebilmek için destekleyici kütük ile galeride tekrardan güçlendirme yapıyor. Fakat kurtarma çalışmaları için hazırlanan uzman ekip, hava şartlarının elverişli olmaması nedeniyle helikopter yerine karayoluyla Zonguldak’tan Bursa’ya doğru harekete geçebilmiş.
Maden ocağında ölen 19 işçinin isimleri şöyle: Şenol Kurt, Ali Kazan, İzzet Kuşoğlu, Murat Aydın, Emir Ali Turhan, Murat Hanay, Mehmet Banbal, Seyit Ali Akduman, Mehmet Kuşoğlu, Yusuf Karaca, Erol Boran, Yunis Arçiçek, Ramazan Baştepe, Ertuğrul Demiray, Yahya Arabozan, Erol İkiz, Muammer Aktaş, Ahmet Çetin ve Mehmet Çetin. Allah gani gani rahmet eylesin, ailelerine sabır diliyorum.
Burada görüntü var, göremiyorsanız http://www.youtube.com/watch?v=QPkV3IxNov8
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Ömer Dinçer, göçük sonrası mahsur kalan işçilerin tümünün öldüğünü söyledi. Dinçer, patlamanın etkisiyle ocaktaki tahkimatın (desteğin) tamamen çöktüğünü belirterek, o nedenle çalışmaların temkinli bir şekilde sürdürüldüğünü bildirdi. Dinçer, “Sanıyorum işçi arkadaşlarımızın bulundukları yerden çıkartılması geç zamanlara kadar sürecek. Uzman ekipler çalışmalarını sürdürüyor. Zonguldak’tan gelen ekip de çalışmalarını sürdürüyor dedi. Ayrıca bilirkişi raporu sonrası patlamanın neden kaynaklandığını daha iyi anlayacaklarını da belirtti.
Cumhurbaşkanı Abdullah Gül, konuyla ilgili açıklamasında, “Bu tip olayların tekrarlanmaması için ne gerekiyorsa; kurallar, teknik yöntemler gözden geçirilecektir” dedi.
Bursa Valisi Şahabettin Harput, maden ocağındaki göçüğün, bir dinamit patlatılmasının arkasından meydana geldiğini söyledi. Harput, saat 19.30 sıralarında meydana gelen olaya ilk olarak firmanın kendi kurtarma ekiplerinin müdahale ettiğini, sonrasında Sivil Savunma Müdürlüğü, AKUT, Kütahya, Balıkesir Dursunbey ve Manisa Soma’dan gelen ekiplerin kurtarma çalışmalarına dahil olduğunu bildirdi.
Burada görüntü var, göremiyorsanız http://www.youtube.com/watch?v=EX0ZRQ-n8gI
Maden Mühendisleri Odası Zonguldak Şube Başkanı Erdoğan Kaymakçı, Mustafakemalpaşa’da 19 kişinin öldüğü maden ocağında gaz izleme istasyonunun olmadığını tahmin ettiklerini söyledi. Bilgisayarlı gaz izleme ve kontrol sistemleri yoluyla, ani gaz boşalmaları dışında patlamaların önüne geçilebiliyor. Sistem, gazları erken izleme imkanı tanıyor. Grizu patlaması sırasında ortamın genişliğine göre sıcaklık 2650 santigrat dereceye kadar ulaşabiliyor.
19 işçinin yaşamını yitirdiği iş kazasının en büyükleri, Zonguldak’taki Türkiye Taşkömürü Kurumunda (TTK) yaşandı. TTK Genel Müdürlüğü istatistik verilerinden aldığı bilgiye göre, kömür ocaklarında 1955-2009 yıllarındaki iş kazalarında 2.687 işçi öldü, 326.321 işçi yaralandı. Söz konusu yıllarda kuruma bağlı müessese müdürlüklerinden Kozlu, Armutçuk, Amasra, Karadon ve Üzülmez kömür ocaklarında “göçük, grizu ve kömür patlaması, karbonmonoksit zehirlenmesi ile metan gazı ve karbondioksit boğulmaları” gibi kazalar oldu.
Verilere göre, Kozlu üretim bölgesinde 1992’i de 263 madencinin hayatını kaybettiği grizu faciası, Türkiye’de en fazla can kaybı yaşanan iş kazası olarak tarihe geçti. Aynı yıl, grizunun yanı sıra diğer kazalarla birlikte 277 işçi yaşamını yitirdi, 5 bin 214 işçi de yaralandı. Havza madenlerinde saptanabilen en eski ölümlü iş kazası 1875’de Ahmet Ağa adlı kişinin yaşamını yitirdiği kaza olarak kayıtlara geçti. Taşkömürü kurumunda bu yılki kazalarda 5 işçi yaşamını yitirdi, 2 bin 657 işçi yaralandı. Kentteki özel kömür ocaklarında ise 3 işçi öldü, 1118 işçi de yaralandı. Kaçak ocaklarda da 4 kişi hayatını kaybetti.
Türkiye’deki Kazalar
Türkiye’de taş kömürü üretiminin başladığı yıl olarak kabul edilen 1848’den bugüne kadar ocaklarda yaşanan kazalarda 4 bini aşkın madenci öldü. Türkiye Taşkömürü Kurumu istatistik verilerine göre, kömür ocaklarında 1955 ile 2009 yılları arasındaki iş kazalarında yaklaşık 2.700 işçi öldü, 326 bini aşkın işçi de yaralandı.
İşçilerin hayatını kaybetmesine en fazla göçük ve grizu neden oluyor. Verilere göre, 1992’de Türkiye Taşkömürü Kurumu’na bağlı Zonguldak Kozlu maden ocağında 263 işçinin öldüğü grizu patlaması, ülke tarihinde en büyük can kaybı yaşanan iş kazasıydı. 1983 yılındaki grizu patlamasında ise 150’ye yakın maden işçisi ölmüştü. Üç yıl önce Balıkesir’de meydana gelen bir grizu patlamasında da 17 madenci ölmüştü.
Burada görüntü var, göremiyorsanız http://www.youtube.com/watch?v=A5pmm6qE8F4
Grizu Patlamaları
Kömür madenlerindeki galerilerde bulunabilen metan gazının belirli şartlar oluştuğunda patlaması ve ardından oluşan göçükler, madencilerin ölümlü iş kazaları arasında ilk sırada yer alıyor. Maden ocaklarında meydana gelebilen kömür tozu ve grizu patlaması, göçük, karbonmonoksit zehirlenmesi, metan gazı ve karbondioksit boğulması gibi kazalarda çok sayıda madenci yaşamını yitirebiliyor.
Burada görüntü var, göremiyorsanız http://www.youtube.com/watch?v=5pGUa5Ga5A8
Grizu faciasının ardından Büyükköy Madencilik’in yöneticileri Fahrettin Şolpan, Hayrettin Çelik ve Bayram Erdem gözatına alındı. Adliyeye sevk edilen zanlılar tutuklandı. Büyükköy Madencilik’in sahibi Nurullah Ercan’dan haber yok.
1941-2008 yılları arasında, Türkiye’deki maden ocaklarında meydana gelen kazalara ait veriler için tıklayın! (.pdf – 0,7 mb)
Kaynakça
AA, 2009. MADENDE FACİA: 19 İŞÇİ ÖLDÜ, Anadolu Ajansı, Bursa, Türkiye, http://www.aa.com.tr/tr/maden-ocaginda-gocuk-3.html, 12 Aralık 2009 tarihinde ulaşılmştır.
BBCTürkçe, 2009. 19 madenciden kurtulan yok, BBCTürkçe Servisi, Londra, İngiltere, http://www.bbc.co.uk/turkce/haberler/2009/12/091211_turkey_mine.shtml, 12 Aralık 2009 tarihinde ulaşılmştır.
BBCTürkçe, 2009. Çöken madende çalışmalar sürüyor, BBCTürkçe Servisi, Londra, İngiltere, http://www.bbc.co.uk/turkce/haberler/2009/12/091211_mine_blast.shtml, 12 Aralık 2009 tarihinde ulaşılmştır.
NTVMSNBC, 2009. Grizu faciasına 3 tutuklama, NTVMSNBC, Bursa, Türkiye, http://www.ntvmsnbc.com/id/25031696, 14 Aralık 2009 tarihinde ulaşılmştır.
